O meu admirado don Uxío
Hai dous xeitos fundamentais de loita nos que todos nos movemos para facer vida, para construír un mundo que desexamos moito máis humano e encantador, un mundo máis equilibrado e máis xusto, máis inclusivo e menos cruel. Hai un xeito combatente e belixerante, que en cada ocasión e momento arremete contra o que se estima inxusto ou improcedente. Aquel de denuncia e obstaculización, que se opón decididamente aos feitos considerados indebidos, ousados, de enfrontamento continuo ata acadar os dereitos furtados ou a luz que se persigue. E hai outro xeito, distinto, moito máis tranquilo, que é o do diálogo, da comprensión pausada, do tempo demorado en prazos, en accións que con-leven á razón que, ao final, sustente as canles do entendemento. Esoutro xeito que crea os necesarios pousos que afirman os esteos, de avance, de consentimento común, de asentamento en evolución, quizais de progreso. Esta última é unha metodoloxía máis lenta, de máis tempo pero de máis firme calado. É ese xeito que valora, modera, medita e fai posible, mesmo aquilo que parece máis improbable. Polo medio dos dous xeitos sinalados, pousado e belixerante, hai variantes de todo tipo que van desde a beleza ata o horror, desde o xeneroso ata o mesquiño, desde o ben ao mal.
Don Uxío García Amor é un home traballador e silandeiro, un crego humanista, amante da música -e iso, en si, xa é unha condición de dignidade xenerosa- desde a práctica da mesma, onde se fai contaxioso ese sentir “xuntos” e comunicar o que levamos dentro, de ser emisores ou receptores de ansias indescritibles, nas que o Sol se representa en clave ou en forma de nota. Esa linguaxe das emocións que transmite, el ben o sabe, desde os enormes silencios de todo un compás, agardando a entrada mentres chega a expresión desa pausa, contendo alentos, ata as urxentes semifusas amoreadas en abrazos que navegan unha liña melódica impregnada da conmovida perturbación sonora, que se resolve en eufonías, en timbres máxicos de engados e praceres. Así fixo sentir el, a toda aquela xente cando dirixía o Orfeón de Mondoñedo ou da Polifónica Vilalbesa, na delicada expresión, emocionada, adiantando sempre a Nosa Música, a que se fixo nesta paisaxe enorme que nos conmove e leva polos camiños de tantas melodiosas nostalxias e melancolías, nesa tonalidade menor de tenruras cheas. Porque a música, toda ela, non só é expresión senón tamén -e fundamentalmente- sentir e volver a sentir, unha e mil veces, ata vivir o que despois, novamente, se expresa para dentro en reflexións profundas.
Como bo teólogo e bíblico que é, soubo entender a mensaxe sublime dos afectos, a importancia dos silencios. É amigo de todos, calado, incapaz de alzar a voz para dar un berro quizais impositivo, quizais de prevención. Don Uxío non é de berros, nin de obrigas, nin de imposicións ou irreflexivo, non. Non é arroutado, nin de empuxar violentamente. Nin sequera é de xuízos, moito menos deses que hoxe tanto se usan, apresurados na condena. Moito menos é de insultos ou de incongruencias, nin de afrontas ou aldraxes, ou inxurias. É máis -por iso é sabio- de seducir, de indicar, de estimular coa palabra, coa considerada pauta dos tempos, dos prazos. E, sobre todo, algo importantísimo: de seducir co exemplo! E un home de exercicio, de paz e paciente. Algo dificilmente recoñecible nos tempos que nos habitan e corren, condenados tempos deixados de memorias.
En Vilalba, na homenaxe a Alfonso Blanco
Pero el leva o seu ritmo pousado. Aprendeu nunha escola única de entendemento, a Escola Poética Mindoniense, onde se teceron os máis tenros cantos de Nadal, por exemplo. Alí nesa escola da vida que se expresa a poucos, pero con total precisión, acorde aos latexos dos pulsos que acrecentan a ansia de voar e de espallarse. Alí onde se cociñaron os máis fermosos versos da nosa literatura, dos grandes autores, adobiados con únicas esencias de confianza e humildade, de rigor, recendos vivos e unha inmensa dose de fantasía, desa utopía que sementa ilusión nas mesmas cinzas nas que ardemos. Por iso D. Uxío é unha persoa de paz e entendemento, de construír a base de esperanzas. E, claro está, pertence a ese segundo grupo de acción que indicaba no principio. É dos que non para, un precursor que toma as cousas para a súa resolución con intelixencia, sen apuro. Ten as angueiras frescas no seu caderno de notas mental. Acorda de todo e coa prudente andaina do tempo, decide intervir facéndose colaborador para calquera labor de significada observancia.
Don Uxío, xa superados os noventa anos, segue a ser un rapaz que escacha a rir cando atende á obra de teatro do Menciñeiro a Paus, ou acode lixeiro ás presentacións de libros, aos concertos, ás celebracións culturais e todas aquelas xuntanzas conmovidas de afectos e recoñecementos, aos actos de dimensións estéticas e puntuais para a consideración humana, en toda a Terra Cha e nos seus arredores. Antes poñíase alá, no lonxe, onde non se apercibisen del. Agora vén para adiante, por mor de sentir ben o que se di e se fala. Leva moito tempo formando parte desa nosa paisaxe humana que nos conforma, forma parte dese atlas de dilixente extensión que enche os ollos no alén dos horizontes, tamén o pensamento e a lonxitude dos afectos. Don Uxío é unha boa persoa, atenta e considerada, que nos trata sempre con esa nobreza da atenta correspondencia, da educadísima moderación, da enorme dinámica da súa estimada atención que é propia dunha estirpe xeracional que axiliza a inversión en consolos, nesa fortuna de abrir camiños e confiar, pois todo debe chegar e ser posible, despois de meditar, para facelo accesible.
E eu quixera deixar así expresado o meu agradecemento cara a el, sobre todo por ese seu exemplo incólume de perseveranzas, de fidelidade. A verdade é sempre única e auténtica.